Ngành pin xe điện hiện đang đối mặt với thách thức lớn khi nguồn cung vượt xa nhu cầu thực tế đến mức gấp ba lần, và dự báo tình trạng này sẽ kéo dài ít nhất 5 năm tới. Trước áp lực dư cung kéo dài, nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất pin xe điện đang phải vật lộn để tìm kiếm thị trường tiêu thụ phù hợp, tạo ra sự cạnh tranh gay gắt và không ít khó khăn trong việc duy trì hoạt động hiệu quả.
Tổng quan tình trạng dư cung ngành pin xe điện toàn cầu
Tình hình dư cung trong ngành pin xe điện đã trở thành một thực trạng đáng chú ý trên quy mô toàn cầu khi các nhà sản xuất đẩy mạnh công suất vượt xa mức cầu thực tế. Sự gia tăng quá nhanh của năng lực sản xuất không được đồng bộ cùng sự phát triển của thị trường tiêu thụ, dẫn tới lượng hàng tồn kho ngày càng lớn. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược kinh doanh và khả năng sinh lời của các doanh nghiệp sản xuất pin, đồng thời làm thị trường trở nên khó dự đoán hơn bao giờ hết.
Cung pin xe điện cao gấp nhiều lần so với nhu cầu
Công suất sản xuất và nhu cầu thực tế
Các nhà máy sản xuất pin xe điện hiện nay có tổng công suất gấp ba lần so với nhu cầu thị trường hiện tại. Sự chênh lệch này chủ yếu do đầu tư ồ ạt từ các tập đoàn lớn nhằm chuẩn bị cho tương lai dài hạn, tuy nhiên tốc độ tăng trưởng về lượng xe điện trên thị trường vẫn chưa theo kịp. Kết quả là nhiều nhà máy vận hành dưới công suất tối ưu hoặc phải tìm cách chuyển hướng sản phẩm sang những lĩnh vực khác để tránh tồn kho quá mức.
Tác động của dư cung đến thị trường và các quốc gia lớn
Dư cung không chỉ tạo áp lực giảm giá lên ngành pin mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến toàn bộ chuỗi cung ứng trong lĩnh vực ô tô điện. Các quốc gia dẫn đầu như Trung Quốc, Mỹ, Hàn Quốc đều đang chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà sản xuất trong nước và quốc tế. Việc tồn kho lớn làm tăng chi phí lưu kho và giảm tính hấp dẫn đầu tư mới, ngoài ra còn có thể khiến một số đơn vị nhỏ buộc phải rời khỏi thị trường vì không thể cạnh tranh hiệu quả.
Dự báo dư cung kéo dài đến năm 2030
Những phân tích gần đây từ các tổ chức nghiên cứu uy tín cho thấy tình trạng dư cung trong ngành pin xe điện sẽ tiếp tục kéo dài ít nhất đến năm 2030. Dù nhu cầu ô tô điện được kỳ vọng tăng trưởng mạnh mẽ về lâu dài, nhưng các dự án mở rộng công suất chưa công bố cũng như chiến lược đầu tư hiện nay làm cho nguồn cung ngày càng dồi dào hơn mức cần thiết. Điều này sẽ tạo ra áp lực liên tục lên giá bán và lợi nhuận của các doanh nghiệp trong ngành.
Nguồn cung pin EV toàn cầu vượt xa nhu cầu dự kiến tới năm 2030
Nikkei và S&P Global Mobility về triển vọng dư cung
Hai tổ chức nghiên cứu nổi tiếng Nikkei và S&P Global Mobility đồng loạt nhận định rằng thế giới sẽ tiếp tục chứng kiến tình trạng dư thừa nguồn cung pin xe điện cho tới tận cuối thập kỷ này. Mặc dù xu hướng sử dụng xe điện có chiều hướng phát triển bền vững, nhưng tốc độ xây dựng các nhà máy mới cùng với việc mở rộng quy mô sản xuất vượt dự báo ban đầu đã khiến dư thừa trở thành điều không thể tránh khỏi.
Ảnh hưởng của các dự án chưa công bố ở Trung Quốc
Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất pin xe điện với nhiều dự án mở rộng tiềm năng chưa công bố chính thức. Những dự án này hứa hẹn nâng cao thêm hàng chục gigawatt giờ công suất, khiến nguồn cung toàn cầu càng trở nên dư thừa nghiêm trọng hơn. Trong bối cảnh thị trường trong nước đã khá bão hòa, việc tìm kiếm thị trường xuất khẩu hiệu quả là bài toán khó cho các doanh nghiệp Trung Quốc.
Vai trò và sự thay đổi thị phần của các quốc gia trong ngành pin EV
Cuộc đua giành thị phần trong ngành công nghiệp pin xe điện đang chứng kiến sự thay đổi rõ nét khi Trung Quốc tiếp tục củng cố vị trí dẫn đầu trên bản đồ toàn cầu. Trong khi đó, các cường quốc truyền thống như Hàn Quốc và Nhật Bản lại đang gặp nhiều khó khăn và mất dần ảnh hưởng do thiếu sự đổi mới cũng như áp lực cạnh tranh ngày càng tăng từ các đối thủ mới nổi.
Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường với CATL và BYD
Hai tên tuổi lớn là CATL và BYD đã trở thành trụ cột quan trọng giúp Trung Quốc giữ vững ngôi vị dẫn đầu thế giới về sản xuất pin xe điện. Cả hai đều tập trung khai thác tối đa nguồn nguyên liệu nội địa cũng như xây dựng chuỗi cung ứng hoàn chỉnh nhằm giảm thiểu chi phí và tăng sức cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.
Suy giảm thị phần của Hàn Quốc và Nhật Bản
Hàn Quốc và Nhật Bản từ lâu được xem là trung tâm công nghệ chế tạo pin chất lượng cao nhưng hiện nay họ đang đứng trước nguy cơ suy giảm thị phần do gặp khó khăn cả về mặt chi phí lẫn đổi mới sáng tạo. Các doanh nghiệp từ hai nước này không chỉ phải đối mặt với áp lực giảm giá từ phía Trung Quốc mà còn phải đẩy mạnh cải tiến để bắt kịp xu hướng công nghệ ngày càng phát triển nhanh chóng.
Nỗ lực nội địa hóa sản xuất của Mỹ và Nhật Bản gặp khó khăn
Ngoài ra, Mỹ cùng Nhật Bản đều đang nỗ lực thúc đẩy nội địa hóa chuỗi sản xuất pin nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc. Tuy nhiên kế hoạch này gặp nhiều trở ngại do chi phí đầu tư cao, thiếu hụt nguyên liệu thô cũng như môi trường chính sách thay đổi thường xuyên khiến tiến trình phát triển không đạt được kỳ vọng ban đầu.
Tác động chính sách và đầu tư đến nguồn cung pin tại Bắc Mỹ
Chính sách hỗ trợ từ chính phủ Bắc Mỹ đóng vai trò then chốt trong việc định hình bức tranh nguồn cung pin khu vực này. Đặc biệt sau khi Đạo luật Giảm lạm phát được thông qua, một làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào ngành công nghiệp ô tô điện đã diễn ra nhằm tận dụng ưu đãi thuế và thúc đẩy sản xuất nội địa hóa. Tuy nhiên những biến động chính trị cũng gây ảnh hưởng không nhỏ đến tiến trình các dự án trọng điểm.
Làn sóng đầu tư sau Đạo luật Giảm lạm phát (IRA)
Đạo luật Giảm lạm phát (Inflation Reduction Act) tại Mỹ đã kích thích hàng loạt khoản đầu tư lớn vào dây chuyền sản xuất pin và xe điện nhằm tận dụng ưu đãi thuế hấp dẫn. Nhiều tập đoàn nhanh chóng lên kế hoạch mở rộng quy mô nhà máy cũng như nâng cấp công nghệ để đáp ứng yêu cầu nội địa hóa ngày càng cao của chính phủ.
Thay đổi chính sách dưới thời Tổng thống Donald Trump
Trong thời kỳ lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump, chính sách thương mại và thuế quan đưa ra nhiều thay đổi gây ra không ít bất ổn cho ngành sản xuất pin tại Bắc Mỹ. Việc hạn chế nhập khẩu nguyên vật liệu cùng những quy định khắt khe khiến một số doanh nghiệp phải xem xét lại chiến lược mở rộng hay thậm chí hoãn lại kế hoạch đầu tư.
Kế hoạch hoãn hoặc dừng xây dựng nhà máy sản xuất pin của các tập đoàn lớn
Do áp lực dư cung kết hợp với biến động chính sách, một số tập đoàn lớn từng có kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất pin mới tại Bắc Mỹ đã phải trì hoãn hoặc hủy bỏ dự án. Điều này tác động trực tiếp đến tiến trình gia tăng năng lực cạnh tranh của khu vực trên bản đồ toàn cầu cũng như làm chậm lại mục tiêu chuyển đổi sang nền kinh tế xanh.
Thách thức do giá pin giảm và nhu cầu chững lại
Giá pin liên tục giảm từ năm 2023 đến 2026 đã đặt ra bài toán nan giải cho toàn bộ chuỗi giá trị ô tô điện. Mặc dù đây là tín hiệu tích cực giúp thúc đẩy người tiêu dùng chuyển sang sử dụng xe xanh, song cũng tạo ra sức ép lớn đối với doanh thu của các nhà sản xuất pin vốn đã chịu ảnh hưởng bởi tình trạng dư thừa nguồn cung kéo dài. Từ đó, phương án phát triển thị trường mới càng trở nên cấp thiết để duy trì sức sống ngành nghề.
Xu hướng giảm giá pin từ 2023 đến 2026 theo Goldman Sachs
“Goldman Sachs” dự báo mức giá trung bình của viên pin lithium-ion sẽ giảm đáng kể trong giai đoạn 2023-2026 nhờ cải tiến kỹ thuật cũng như mở rộng quy mô sản xuất đại trà. Mức giảm này mặc dù giúp hạ giá thành ô tô điện nhưng lại gây sức ép lên lợi nhuận biên của các doanh nghiệp chế tạo linh kiện chuyên biệt.
Hệ quả đối với doanh thu và chiến lược tìm kiếm khách hàng mới
Giá bán thấp hơn đồng nghĩa với việc doanh thu bị bóp méo nếu không có sự điều chỉnh mạnh về chi phí hoặc chuyển đổi mô hình kinh doanh. Do đó, nhiều nhà máy buộc phải tái cơ cấu chiến lược tiếp cận khách hàng bằng cách đa dạng hóa dịch vụ hoặc tìm kiếm thị trường ngách để duy trì tỷ lệ sinh lời tối thiểu.
Trường hợp một số doanh nghiệp xin bảo hộ phá sản
“Một vài doanh nghiệp nhỏ hơn đã không thể chịu nổi áp lực tài chính từ việc giảm giá liên tục cùng với lượng tồn kho lớn nên đã xin bảo hộ phá sản hoặc tái cấu trúc để thoát khỏi nguy cơ đóng cửa hoàn toàn. Đây là cảnh báo rõ ràng về mức độ khốc liệt trong cuộc đua giành khách hàng trong bối cảnh dư cung kéo dài.”
Chiến lược và động thái đầu tư của các tập đoàn Trung Quốc
“Các ông lớn Trung Quốc tiếp tục củng cố vị thế bằng cách mở rộng mạng lưới nhà máy tại châu Âu cùng lúc đa dạng hóa danh mục sản phẩm hướng tới phân khúc giá rẻ nhằm chiếm lĩnh tầng lớp khách hàng đại chúng trên toàn thế giới. Chiến lược này giúp họ tối ưu hóa lợi thế về quy mô và chi phí đồng thời tận dụng tốt cả nhu cầu nội địa lẫn tiềm năng xuất khẩu lớn.
